Phỏng vấn trực tiếp Cựu hoàng Bảo Đại trước khi ông qua đời .
Trước khi Bảo Đại qua đời (1997), nhà sử học trẻ Fédéric
Mitterand – cháu của Tổng thống Mitterand đã có cuộc phỏng vấn trực tiếp
cựu hoàng tại nhà riêng (tầng trệt cao ốc 29 Presnel, quận 16 – Paris).
Lần đầu tiên cựu hoàng nói về những kỷ niệm và thổ lộ ước vọng của ông
về đất nước Việt Nam, trong đó có việc ông thành lập chính phủ Trần
Trọng Kim thân Nhật và trong trường hợp nào ông đã thoái vị làm cố vấn
cho chính phủ Việt Nam dân chủ cộng hoà.
Cuộc phỏng vấn này
đã được phát trên truyền hình Pháp nhiều lần, hoàng nữ Phương Thảo (con
của bà Bùi Mộng Điệp và cựu hoàng Bảo Đại) đã thu được và cung cấp cho
tôi, kỹ sư Bùi Hữu Lân (cựu sinh viên Đại học Bách khoa Pháp) và ông
Nguyễn Đắc Xuân chuyển qua Việt ngữ. Xin trích một đoạn sau đây để bạn
đọc tham khảo về những sự kiện cách nay 70 năm.
Frédéric Mitterand: Đây
là một thời kỳ (1944-1946) lạ lùng: có một chủ quyền của nước Pháp
Vichy, có đông đảo người Nhật, có vua Bảo Đại im lặng đứng nhìn tình
thế, bên cạnh nhân dân Việt Nam. Nước Pháp được giải phóng, thay đổi chế
độ chính trị, với tướng De Gaulle lên cầm quyền. Lúc ấy ở Việt Nam tình
hình ra thế nào?
Bảo Đại:
Người Việt chúng tôi mù tịt. Chúng tôi hoàn toàn không biết việc gì đã
xảy ra. Chúng tôi có biết nước Pháp được giải phóng, chấm hết.
Frédéric Mitterand: Và người Nhật? Lúc ấy một thời gian sau họ làm đảo chánh?
Bảo Đại:
Người Nhật làm đảo chánh vì người Pháp cho rằng, sau khi quân Nhật đã
thua nhiều trận ở mặt trận Thái Bình Dương, nước Nhật đã đến thời tận
số. Cho nên người Pháp mới bắt đầu tổ chức một loạt kháng chiến. Người
Nhật, thấy đã hết thời, không muốn như vậy và đó cũng là một vấn đề thể
diện. Họ đã làm đảo chánh và gạt bỏ chủ quyền của Pháp.
Frédéric Mitterand: Lúc ấy, ngài bất đắc dĩ cũng bị lôi cuốn phần nào trong cuộc ẩu đả đó?
Bảo Đại:
Đó là một câu chuyện khá đầy kịch tính. Hôm người Nhật làm đảo chánh
tôi không có mặt trong cung. Tôi đi săn. Đến khi trở về cung các cửa
cung đều mở. Có tiếng súng nổ. Một sĩ quan Nhật đến trình diện với tôi,
xin tôi chịu khó chờ một chút: “Chúng tôi đang giải quyết vài vấn đề”,
và sau đó ông sĩ quan này dẫn tôi vào cung. Một thời gian sau, tôi vào
trong cung, cũng ông sĩ quan ấy nói với tôi: “Ngày mai, có một nhân vật
quan trọng, một đại sứ, đến trình diện với ngài”. Ngày hôm sau tôi tiếp
đại sứ Yokoyama. Đại sứ trình uỷ nhiệm thư và nói với tôi rằng: “Thiên
Hoàng cho tôi đến bên cạnh Ngài”. Đây là lần đầu tiên tôi tiếp xúc với
người Nhật.
Frédéric Mitterand: Trước đó ngài đã có suy nghĩ về hoàng đế Nhật Bản?
Bảo Đại: Chúng tôi biết hoàng đế Nhật, nhất là Minh Trị Thiên Hoàng, đã mở cửa nước Nhật cho thế giới hiện đại.
Frédéric Mitterand: Và ngài có quan tâm đến kinh nghiệm này?
Bảo Đại: Có, tôi có theo dõi khá sát lịch sử nước Nhật.
Frédéric Mitterand: Người
Nhật tỏ ra rất kính trọng ngài, và ngay sau đó, đề nghị ngài tuyên bố
nước Việt Nam độc lập. Một tình trạng gay cấn vì thực sự không còn chủ
quyền của Pháp lúc đó nữa. Chính tướng De Gaulle cũng đã nó: “Tôi thấy
Đông Dương đã rời xa như một con tàu lớn”. Khoonhg có vấn đề duy trì
chính quyền Vichy, còn người Nhật thì yêu cầu ngài tuyên bố độc lập. Và
ngài lưỡng lự?
Bảo Đại: Trước hết, tôi nghi ngờ vì không biết nền độc lập này có giá trị đến mức nào.
Frédéric Mitterand: Đó là một cái bẫy?
Bảo Đại:
Không phải là cái bẫy nhưng hai chữ ấy vô cùng kỳ diệu, đó là hai chữ
thiêng liêng, hai chữ Độc Lập. Đối với thần dân tôi, tôi không thể từ
chối Độc Lập, nếu tôi từ chối, thần dân tôi sẽ trách tôi. Đó là cơ hội
ngàn năm một thuở để chứng tỏ rằng chúng tôi độc lập, dù cái độc lập ấy
có hình thức thế nào. Điều kỳ lạ là khi tôi ký tuyên ngôn độc lập, tôi
hỏi Đại sứ Nhật: “Có vấn đề trao đổi gì không?”. Ông trả lời: “Không,
chúng tôi không đòi hỏi ngài bất cứ một điều gì; chúng tôi giải phóng
quý quốc; có thế thôi”.
Frédéric Mitterand:
Nhưng dầu sao, ngài không ngại trở nên một con bài trong tay người Nhật,
và ngài không ngại làm cho người Pháp nghĩ rằng ngài đã bỏ rơi họ?
Bảo Đại:
Không, hoàn toàn không. Tôi không muốn tôi là con bài trong tay người
Nhật. Một hôm ông tướng chỉ huy quân đội viễn chinh Nhật ở Đông Dương
xin tôi tham gia vào chiến cuộc để giúp nước Nhật, vì lúc đó Nhật đang ở
trong một giai đoạn khó khăn, tôi trả lời: “Nay chúng tôi độc lập,
không thể sai khiến chúng tôi điều gì nếu chúng tôi đã độc lập. Chúng
tôi tự do làm điều gì chúng tôi muốn, các Ngài không có quyền can thiệp
vào nội bộ chúng tôi”. Và người Nhật đã hiểu.