Tác giả : Chu Hảo
Anh
đi thật rồi sao? Vẫn biết là anh sẽ đi, thời gian tính từng ngày… Nhưng hôm nay
tôi vẫn bàng hoàng khi mới nghe tin sáng nay Anh đã vĩnh biệt trần thế về nơi
chin suối. Chẳng phải cầu xin thì linh hồn anh cũng sẽ siêu thoát đến nơi vĩnh hằng bởi tâm hồn Anh đã “Cửa mở” từ lâu…
Mới
hôm nào, cách đây vài tuần, tôi
cùng anh Nguyên Ngọc vào thăm,
nhìn Nhà văn, Anh còn thì thầm gọi: “Tây Nguyên!”. Chị Lan bảo anh vẫn tỉnh táo, nhưng nói thì
khó khăn lắm rồi! Và chúng tôi lo…
Lần
đầu tiên tôi được biết đến quý danh Viêt Phương là khi bọn học sinh 7A (Quế Lâm) chúng tôi chuyển về học
cấp 3 ở Khu Học xá Trung ương (KHXTW,
Nam Nình, TQ) vào năm 1957. Được biết, mấy năm trước, trên đường tháp tùng Thủ
tướng Phạm Văn Đồng từ hội nghị Geneve về Hà Nội ghé qua TQ, Anh đã “bị” GĐ
KHXTW Võ Thuần Nho xin Thủ tướng cho ở lại làm trợ lý. Nghe đồn rằng các giáo
sư, thầy giáo và cán bộ của Khu thỉnh thoảng vẫn được nghe anh Việt Phương giảng
lý luận chính trị thay ông Nho mỗi khi
ông đi vắng; nhiều học viên cứ mong ông đi vắng vì bài giảng của viên trợ lý trẻ
(mới 25 tuổi) sinh động hơn và cứ nói một lèo, hết sức lôi cuốn mà chằng có giấy
tờ gì trong tay! Lại còn nghe có cô giáo
xinh xắn, mỗi lần nghe anh Việt Phương phổ biến tin tức thời sự cho toàn trường
là suốt buổi cứ “ngẩn tò te” hớp lấy từng lời. Cô giáo ấy sau này là người vợ mẫu
mực, thủy chung, tận tụy suốt đời của
Anh – Chị Tú Lan, người vò võ ngày đêm suốt mấy tháng trời bên Anh từ khi lâm bạo
bệnh.
Vào
những năm 1958-1960 anh Việt Phương rất nổi tiếng với những bài phát biểu trước
thanh niên Hà Nội. Tôi thường không bỏ qua các buổi diễn thuyết ấy; và say mê đến
độ hay “diễn thuyết lại” những bài ấy cho bạn bè mình nghe với niềm hứng khởi
không tả được. Nghe nói chính Thủ tướng Phạm
Văn Đồng cũng đã “phát hiện” ra
người trợ lý trẻ của mình qua các buổi diễn thuyết của Chính ủy trung đoàn Nam
tiến 20 tuổiViệt Phương, trong các hội
nghị thanh niên, từ hồi 1947, khi ông phụ
trách “Chỉnh phủ Miền Nam Trung bộ” . Như vậy tôi biết anh Việt Phương như một
Nhà hùng biện đúng nghĩa. Trong suốt cuộc đời làm việc của Anh, các bài phát biểu
thường là những bài diễn thuyết hùng hồn sắc sáo và luôn luôn mới lạ. Anh ra đi
vào lúc cái văn hóa diễn thuyết đang suy tàn, kém xa cái thời “ Buổi Diễn thuyết
người đông như hội/ kỳ Bình văn người đến như mưa” cách nay hơn một thế kỷ. Tiếc
lắm thay!
Tôi
biết Anh như một Nhà thơ đặc biệt: Nhà thơ chính luận, vị nhân sinh đã đành,
nhưng cũng vị Nghệ thuật không kém. Có rất nhiều câu thơ hết sức cảm động về
tình người, về số phận con người hòa cùng cảnh vật… rải rác trong các bài thơ của
Anh. Những trăng sao huyền ảo, nắng gió
lung linh, khói mây bảng lảng, giòng
sông, bến nước … được Anh vẽ trong thơ như những bức tranh thủy mạc, nhìn đến
nao lòng. Đương nhiên, thuộc thế hệ đàn em của Nhà thơ, chúng tôi không thể
không “thích” bài thơ mà vì nó Anh vướng vào “tai nạn nghề nghiệp”: bài “Cuộc đời
yêu như vợ của ta ơi”. Đấy là bài chính luận, lần đầu tiên phát biểu công khai
những nhận thức có tính chất phản tư của
những người “đi trước thời đại”- những người trí thức có trí tuệ và có lương
tâm, qua các câu “thơ”: “Ta nhất quyết đồng hồ Liên-xô tốt hơn đồng hồ Thụy sỹ”,
“ Mường tượng rằng trăng Trung Quốc tròn hơn trăng nước Mỹ”, “Ta đã thấy những
chỗ lõm chỗ lồi trên mặt trăng sao/Những vết bùn trên tận đỉnh chín tầng cao”.
Anh là nhà thơ của cuộc đời, của cuộc đáu tranh giữa cái Thiện và cái Ác…
Những năm gần đây, trước khi anh mệt nặng, tôi còn
vinh hạnh được cùng Anh tham gia
nhóm nghiên cứu tự nguyên, thảo luận về
những vấn đề nóng bỏng của thời cuộc, góp phần vào việc đổi mới tư duy và nhận
thức để phát triển đất nước. Ở đây anh
là một nhà chính trị dầy dặn kinh nghiệm, hết sức tâm huyết, giàu trí tuệ và đầy
trách nhiêm. Anh thường là người cuối cùng duyệt lại các văn kiện chính luận mà
nhóm nghiên cứu chúng tôi nhất trí công bố. Với nhãn quan chính trị xa rộng,
không ai có thể làm tốt hơn anh trong việc giữ thái độ chừng mực, chính xác hóa
các khái niệm và thuật ngữ, gọt bỏ những chố trùng lặp v.v…Một Nhà chính trị
nhân văn đã đi xa…
Tôi
xin thành kính thắp nén hương này để tưởng nhớ anh Việt Phương - một Nhà Hùng biện, một Nhà Thơ, một Nhà Chính
trị nhân văn của chúng ta vừa mới ra đi…
Viện
Phan Châu Trinh, Hội An ngày 6 tháng 5 năm 2017.
Chu
Hảo
Nguồn TAI ĐÂY
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét