THẾ GIỚI BÌNH LUẬN VỀ QUAN HỆ VIỆT-MỸ MỚI .

'Chất lượng đối tác quan trọng hơn tên gọi'

Quốc Phương BBC Việt ngữ

• 24 tháng 5 2016

Nhà nghiên cứu Phương Nguyễn, từ Trung tâm CSIS của Mỹ, ( Ảnh bên), cho rằng quan hệ Mỹ - Việt đang đâm chồi, nẩy lộc.

Tên gọi 'đối tác toàn diện' hay 'đối tác chiến lược' không quan trọng bằng thực chất của chất lượng quan hệ giữa các đối tác, theo quan điểm của một nhà nghiên cứu từ Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) từ Hoa Kỳ.

Bình luận về chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Mỹ Barack Obama và việc Hoa Kỳ quyết định gỡ bỏ lệnh cấm vận bán vũ khí sát thương cho Việt Nam, hôm 23/5/2016, từ Washington DC, bà Phương Nguyễn nói với BBC:

"Việc gọi tên mối quan hệ đối tác đó như thế nào không quan trọng lắm, điều quan trọng là nội dung quan hệ và hiệu quả mang lại đối với mỗi bên. Nếu quý vị nhìn vào mối quan hệ đối tác toàn diện hiện nay giữa Hoa Kỳ với Việt Nam, một số lĩnh vực có nội dung hết sức chiến lược, chẳng hạn thương mại và đầu tư.

"Thậm chí hợp tác giáo dục hay một số lĩnh vực khác cũng có tính chất chiến lược, tôi nghĩ là mối quan hệ hợp tác toàn diện đã được nâng cấp trên thực tế và đã tạo ra nhiều sự khác biệt. Vấn đề là sau khi đã có cá thỏa thuận, các bên trên thực tế có thể thu được lợi ích gì song phương từ mối quan hệ ấy mới là quan trọng."

Khi được hỏi lý do chính của việc Hoa Kỳ gỡ bỏ lệnh cấm vận trong chuyến thăm của ông Obama tới Việt Nam hôm thứ Hai, bà Phương Nguyễn nói:

"Trước đây, các nhà chiến lược của Hoa Kỳ muốn sử dụng lệnh cấm vận bán vũ khí sát thương như một đòn bẩy làm cân bằng mối quan hệ với chính quyền Việt Nam về mặt chính sách, nhưng hiện tại hai nước đã là các đối tác toàn diện của nhau, các mối quan hệ song phương đã đâm chồi, nẩy lộc.

"Việt Nam đã tích hợp vào các đàm phán của Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), và các mối quan hệ thương mại và đầu tư Mỹ - Việt được mong đợi sẽ khởi động mạnh trong những năm tới đây, do đó có rất ít lý do để Hoa Kỳ tiếp tục duy trì lệnh cấm.

"Đương nhiên có một số ngoại lệ là có một số giới ở Washington DC và Hoa Kỳ muốn chính quyền Mỹ tiếp tục lệnh cấm này để tạo áp lực buộc Việt Nam phải cải thiện về mặt nhân quyền. Tóm lại là chính quyền Mỹ thấy có ít lý do để duy trì lệnh cấm và chính là một tính toán chiến lược đã đứng đằng sau quyết định của Tổng thống Obama tháo rỡ lệnh cấm vận vũ khí này."

Trung Quốc lo ngại?

Trước câu hỏi liệu Trung Quốc có lý do gì để lo ngại về việc Mỹ gỡ bỏ lệnh cấm kể trên cho Việt Nam hay không, nhà nghiên cứu từ Trung tâm CSIS, đáp:

"Tôi không nghĩ Trung Quốc cần phải lo ngại... tôi nghĩ là sau khi lệnh cấm được gỡ bỏ, chính quyền Việt Nam sẽ rất cẩn trọng trong việc tính toán họ sẽ làm gì tiếp theo với điều đó.

"Bởi vì tôi nghĩ không ai ở Hà Nội muốn có hành động dấn đến ép Trung Quốc phải phản ứng. Nhưng rút cục thì mối quan hệ Mỹ - Việt là khá toàn diện, và trong một số trường hợp, hai bên đã cấu trúc hóa mối quan hệ để Việt Nam có thể sẽ song hành với Hoa Kỳ hợp tác hòa bình trong tương lai, mà Trung Quốc sẽ không cần gì phải quan ngại...

Trở lại với vấn đề và hồ sơ nhân quyền ở Việt Nam, nhà nghiên cứu từ Mỹ cho rằng ở trong nhiều nội dung của các hợp tác, hiệp định mà Việt Nam đã ký kết với Mỹ, đã có hàm chứa nhiều cơ chế mà theo đó Việt Nam muốn hợp tác hiệu quả, cần tôn trọng các quyền con người.

Lấy ví dụ với Hiệp định TPP, bà Phương Nguyễn nói:

"Tôi không nghĩ là Hoa Kỳ đã mềm yếu, hay nhân nhượng về nhân quyền đối với Việt Nam, nếu quý vị nhìn vào những gì Việt Nam đã ký kết, rất nhiều những đòn bẩy ở đó vẫn bắt buộc Việt Nam như một quốc gia thành viên phải tôn trọng các quyền con người, quyền lao động v.v....

"Nhân đây, tôi cũng xin lưu ý là việc gỡ bỏ lệnh cấm vận vũ khí không có nghĩa là ngay lập tức Việt Nam có thể tiếp cận việc mua các thứ vũ khí của Mỹ ngay lập tức.

"Cũng giống như nhiều quốc gia muốn mua vũ khí của Hoa Kỳ, Việt Nam cũng phải đi qua một quá trình đạt phê chuẩn và chế tài của nhiều cơ quan thuộc chính quyền và quốc hội Mỹ," bà Phương Nguyễn từ Trung tâm CSIS của Mỹ nói với BBC.

Ảnh hưởng còn nhiều

Mới đây, ngay trước Bàn tròn thứ Năm của BBC Việt ngữ, hôm 19/5/2016, về chuyến thăm của Obama tới Việt Nam, các nhà báo, biên tập viên từ BBC Tiếng Trung và Thế giới vụ đã chia sẻ quan điểm trước câu hỏi Trung Quốc sẽ phản ứng thế nào nếu Việt Nam được Hoa Kỳ gỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận bán vũ khí sát thương.

Nhà báo Ngô Ngọc Văn từ BBC Tiếng Trung nói: "Tôi nghĩ là lãnh đạo Trung Quốc sẽ có thể quan ngại, bởi vì nếu được mua vũ khí của Hoa Kỳ, năng lực quân sự và quốc phòng của Việt Nam sẽ được tăng cường, Việt Nam sẽ mạnh lên, và chúng ta không quên là giữa Việt Nam và Trung Quốc đang vẫn còn có một số mâu thuẫn, căng thẳng, thậm chí xung đột trong vấn đề Biển Nam Trung Hoa (Biển Đông, theo cách gọi của Việt Nam)."

"Nếu Việt Nam nhập vũ khí về và vẫn tôn trọng hòa bình thì không sao, nhưng nếu họ có thể đe dọa những quyền lợi của Trung Quốc ở khu vực này, thì đó là vấn đề khác," bà nói với Bàn tròn thứ Năm.

Trong khi đó, nhà báo, Zhuang Chen, Trưởng ban BBC Tiếng Trung nêu quan điểm:

"Tôi nghĩ rằng giữa hai vấn đề gỡ bỏ cấm vận vũ khí của Mỹ với Việt Nam và Việt Nam di chuyển gần hơn về phía Mỹ, thì Trung Quốc sẽ quan ngại nhiều hơn ở vế thứ hai. Tất nhiên, Trung Quốc nhận thức được rằng Hoa Kỳ gần đây đã có nhiều động thái tăng cường quan hệ quân sự, quốc phòng với một số quốc gia trong khu vực, trong đó có các đồng minh của họ, như là Philippines ở Đông Nam Á, hay Bắc Hàn và đặc biệt là Nhật Bản ở Đông Á."

Khi được hỏi, nếu Mỹ gỡ bỏ lệnh cấm vận nói trên và Hà Nội xích lại với Washington nhiều hơn, thì Trung Quốc sẽ tính sao, nhà báo Zhuang Chen đáp:

"So với Nhật Bản, nơi mà Trung Quốc có nhiều hệ lụy trong lịch sử, trong Thế chiến II, thì quan hệ giữa chính quyền Trung Quốc và Việt Nam vẫn còn nhiều điểm tương đồng, như về ý thức hệ, ảnh hưởng ở Trung Quốc tại Việt Nam do đó còn rất nhiều và hai bên có nhiều kênh để hợp tác, đối thoại, trao đổi để Trung Quốc tác động.

"Với Nhật Bản, Trung Quốc không có các kênh đó, nhưng tôi nghĩ, ông Obama là Tổng thống sắp rời quyền lực, kể cả quan hệ Mỹ - Việt có những diễn biến như thế, thì Trung Quốc vẫn có nhiều thời gian để quan sát, vì hiện nay đã ai biết người sẽ thay thế ông Obama làm Tổng thống kế tiếp của Mỹ là ai đâu?" Trưởng ban BBC Tiếng Trung nói. 

Hôm 23/5, phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao Trung Quốc đưa ra bình luận từ Bắc Kinh sau khi Mỹ tuyên bố bãi bỏ lệnh cấm vận, bà nói: "Cấm vận vũ khí là sản phẩm của chiến tranh lạnh.

"Đáng ra điều này không xảy ra. Bởi vậy, chúng tôi hy vọng điều này có ích cho hòa bình và ổn định trong khu vực," nữ phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói.